Obecny świat stawia przed nami wiele wyzwań. To co kiedyś było dla nas znane i oczywiste dziś nabiera nowego znaczenia lub zupełnie się dezaktualizuje. Rozwiązania, które wcześniej się sprawdzały dziś już trudno zastosować.
Nie ma co liczyć że świat się zatrzyma tylko dlatego, że nie nadążamy adoptować się do zmian lub mierzyć się z coraz trudniejszymi i niespotykanymi do tej pory wyzwaniami. Odpowiedzi i rozwiązań nie znajdziemy na zewnątrz najlepiej poszukać ich w sobie. Warto zastanowić się jak radzimy sobie i reagujemy na stres, presję i wyzwania, które pojawiają się coraz częściej i w najmniej oczekiwanych momentach. Koncept odporności psychicznej może nam w tym pomóc.
Koncepcja odporności psychicznej przez wiele lata zarezerwowana była dla świata sportu. Dla sportowców i ich trenerów to oczywiste, że treningi i przygotowanie to nie wszystko, by osiągnąć najlepsze wyniki. Liczy się również gotowość do przyjmowanie wyzwań, podejście do porażek oraz radzenie sobie w stresujących sytuacjach rywalizacji i dużej presji. Dziś termin odporności psychicznej zyskuje coraz większe uznanie poza boiskami i stadionami sportowymi. Badacze nie mają wątpliwości, że odporność psychiczna jest ważna w życiu prywatnym i zawodowym, ponieważ w znaczącym stopniu determinuje sposób reagowania na wyzwania, trudności i zmiany oraz odgrywa ważną rolę w relacjach społecznych.
Czym jest odporność psychiczna?
Odporność psychiczna to wąska cecha osobowości, która w znacznym stopniu odpowiada za to jak reagujemy i radzimy sobie z wyzwaniami, stresem i presją niezależnie od okoliczności. Badania Doug Strycharczyka oraz prof. Petera Cloughema pokazują, że osoby odporne psychicznie:
- są pozytywnie nastawione do wyzwań i przyszłości
- łatwiej adoptują się do porażek, wyciągają z nich wnioski oraz traktują je jako lekcje na przyszłość
- wierzą w swoją siłę wpływu i we własne umiejętności do osiągania cel
- są zdeterminowane w działaniu i zaangażowane
- potrafią zarządzać swoimi emocjami, szczególnie w sytuacjach w których będzie to miało wpływ na ich przebieg
- wykazują elastyczność w wymagającym środowisku
- lepiej współpracują z innymi
- lepiej radzą sobie w pracy
Badania Profesora Peter Cloughem z Uniwersytetu Huddersfield w Wielkiej Brytanii pokazują, że odporność psychiczna wiąże się z:
– efektywnością osobistą – osoby z wysokim poziomem odporności psychicznej lepiej pracują w zakresie ilości wykonywanych zadań ale również jakości swojej pracy.
– pozytywnym nastawieniem i dobrostanem – im większa odporność tym większe zadowolenie z życia, pozytywne postrzeganie świata i innych ludzi oraz lepsze radzenie sobie w sytuacjach stresujących.
Odporność psychiczna i zmęczenie są ściśle ze sobą powiązane. Zmęczenie, znak naszych czasów, jest ważnym czynnikiem powiązanym z procesem stresu, podobnie jak odporność psychiczna. Zmęczenie jest istotnym „produktem” reakcji człowieka na stres. Osoby odporniejsze psychicznie są mniej podatne na działanie stresorów i w konsekwencji na rozwój zmęczenia” (na podst.: D.Strycharczyk, P.Clough, „Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju”, 2017).
– zachowaniem – nastawienie na działanie i poczucie sprawczości to coś to niewątpliwie charakteryzuje osoby odporne psychicznie. Osoby takie chętniej (nawet wolontariacko) angażują się w różnego rodzaju aktywności, chętniej zabierają głos i uczestniczą w dyskusjach. Cechuje ich również łatwość w adoptowaniu się do zmian, które częściej postrzegają jaką szansę niż zagrożenie. Częściej również biorą odpowiedzialność za swoje działania i zadania.
– aspiracjami zawodowymi – istnieje związek między wysoką odpornością psychiczną a osiągnięciami i aspiracjami zawodowymi. Osoby odporne mają większą szansę znalezienia interesującej pracy i bycia konkurencyjnymi na rynku pracy, wydają się również ambitniejsze, bardziej otwarci na zmiany i zmotywowani do podejmowania działań
Co buduje odporność?
Profesora Peter Cloughem opisuje koncepcję odporności psychicznej za pomocą modelu 4C.
4 elementy odporności psychicznej
- Zaangażowanie (Commitment) – umiejętność wyznaczania celów oraz wytrwałości i determinacja w ich realizacji
- Poczucie kontroli i wpływu (Control) – poczucie sprawczości, przekonanie, że kontroluje się swój los, kontrola emocji
- Gotowości na wyzwania (Challenge) – postrzegania wyzwania jako szansy, nie zagrożenia
- Pewność siebie (Confidence) – rozumianej jako wiara w siebie oraz pewność siebie w relacjach interpersonalnych
Wszystkie te cztery elementy budują naszą odporność psychiczną, ale nie we wszystkich osiągamy jednakowo wysokie wyniki. W niektórych obszarach możemy radzić sobie wyjątkowo dobrze, możemy być bardzo zaangażowani i mieć wysokie poczucie kontroli, przy jednocześnie niskiej gotowość na wyzwania i pewność siebie. Cztery filary modelu wskazują konkretnie, którymi obszarami możesz się zająć, ale decyzja o tym czy dany poziom odporności psychicznej w danym obszarze wymaga pracy i rozwoju będzie należała do Ciebie. Na odporność psychiczną mamy wpływ – możemy ją wzmacniać i rozwijać, bo jest jak mięśnie, które pod wpływem treningu i ćwiczeń rosną i rozwijają się.
Warto więc znać swój poziom odporności psychicznej bo dzięki temu poznamy obszary, w których radzimy sobie wyjątkowo dobrze i dowiemy się również które obszary możemy wzmocnić za pomocą ćwiczeń i dobrych praktyk. Wiedza na temat indywidualnego poziomu odporności psychicznej pozwoli nam również przeciwdziałać negatywnym skutkom braku lub niskiemu poziomowi odporności psychicznej w poszczególnych obszarach.
Kwestionariusz MTQ48
Rzetelną diagnozę odporności psychicznej zapewnia kwestionariusz odporności psychicznej MTQ48. Kwestionariusz ten pozwala zbadać odporność psychiczną w czterech wymienionych obszarach modelu 4C: zaangażowanie, poczucie wpływu i kontroli, wyzwania, pewność siebie. Jest bardzo prosty w użyciu, wypełniany online w ciągu maksymalnie 20 minut.
Po wypełnieniu kwestionariusza spotykacie się Państwo na indywidualnej sesji feedback-owej (1,5 h) z licencjonowanym trenerem, na której macie możliwość omówić swoje wyniki raportu oraz zaplanować dalsze działania rozwojowe wzmacniające odporność psychiczną.
WKontakcie oferuje diagnozę poziomu odporności psychicznej dla:
Klientów biznesowych:
- Diagnoza za pomocą kwestionariusza MTQ48 (diagnozy pojedynczych osób lub całych zespołów)
- Indywidualne sesje feedback-owe
- Warsztaty rozwojowe dla wskazanych przez Klienta obszarów odporności psychicznej: zaangażowanie, pewność siebie, kontrola, wyzwania.
Klientów Indywidualnych:
- Diagnoza za pomocą kwestionariusza MTQ48
- Indywidualne sesje feedback-owe
- Sesje coachingowe skupione na rozwoju określonych obszarów odporności psychicznej
- Udział w warsztatach grupowych
Photo by Brad Barmore on Unsplash
aut. Aneta Liszka